Đợt hạn hán kéo dài ở Tây Nguyên đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là cây cà phê – một trong những cây trồng chủ lực. Hạn hán không chỉ làm mất đi sản lượng mà còn gây tổn thất lớn về mặt kinh tế cho người nông dân. Do đó, việc phục hồi vườn cà phê sau hạn hán là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc phù hợp để giúp cây phục hồi nhanh chóng và tăng năng suất trở lại.
Dưới đây là các kỹ thuật phục hồi vườn cà phê sau hạn hán:
1. Xác Định Mức Độ Thiệt Hại Của Cây
Tùy thuộc vào mức độ thiệt hại, bà con có thể áp dụng các phương pháp phục hồi khác nhau:
Diện tích cà phê bị khô chết toàn bộ cành cơ bản
- Cưa đốn phục hồi: Phương pháp duy nhất để phục hồi là cưa bỏ toàn bộ thân cây cách mặt đất 30-40 cm. Sau đó, bà con nuôi từ 1-2 chồi khỏe mạnh để thay thế cho thân cũ. Đây là cách giúp cây sinh trưởng nhanh chóng và tái tạo vườn cà phê.
- Trồng xen cây ngắn ngày: Sau khi cưa đốn, bà con có thể cày bừa giữa hai hàng cà phê và trồng cây ngắn ngày (sầu riêng, bơ…) để tăng thu nhập trong giai đoạn vườn phục hồi.
Diện tích cà phê chỉ bị khô chết cành thứ cấp
- Cắt bỏ cành khô: Sau khi mưa đầu mùa xuất hiện, các chồi non sẽ phát triển, dễ phân biệt được cành khô và cành còn khả năng tái sinh. Tiến hành cắt bỏ những cành bị khô chết và những đoạn cành quá già để tái tạo tán mới.
- Phục hồi bằng cưa đốn: Với các cây trên 20 năm tuổi, bà con nên cưa đốn phục hồi để tái tạo năng suất. Nếu vườn cà phê còn trẻ hơn, cắt tỉa các cành khô và chăm sóc lại.
Diện tích cà phê chỉ bị rụng lá, khô quả
- Tỉa cành và cành thứ cấp: Trong mùa mưa, cần tỉa bớt các cành thứ cấp, đặc biệt là cành trên đỉnh tán để tăng sự thông thoáng và hạn chế sâu bệnh.
- Trồng bổ sung cây che bóng: Để tránh hiện tượng quả khô héo do thiếu nước, cần bổ sung cây che bóng vào đầu mùa mưa, giúp cân bằng ánh sáng và giữ ẩm cho cây cà phê.
2. Cách Bón Phân Sau Hạn Hán
- Bón phân sau mưa: Sau vài trận mưa lớn, đất đủ ẩm mới tiến hành bón phân. Bón lân một lần vào đầu mùa mưa (500-800 kg/ha) bằng cách rải đều trên mặt đất. Đối với đạm và kali, bà con có thể trộn và bón xung quanh mép tán lá, sâu khoảng 10 cm.
- Sử dụng phân bón viên: Để tránh rửa trôi do mưa lớn, nên sử dụng các loại phân bón viên tổng hợp chuyên dụng cho cà phê, với lượng từ 1.500-1.800 kg/ha, chia làm 3-4 lần bón trong mùa mưa.
3. Quản Lý Sâu Bệnh
- Phòng trừ sâu bệnh: Rệp sáp và rệp vảy xanh thường phát triển mạnh sau hạn hán. Bà con cần kiểm tra thường xuyên và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo khuyến cáo (như Supracide, Sumithion, Ofatox) để ngăn ngừa sâu bệnh gây hại cho cây.
- Tỉa chồi và cành yếu: Cắt bỏ cành tăm, cành vô hiệu để giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi các cành mang quả.
4. Cải Thiện Hệ Thống Tưới Nước
- Tưới bổ sung: Trong trường hợp thời tiết tiếp tục khô hạn, bà con cần tưới nước với lượng bằng 40-50% so với thông thường, để cung cấp đủ nước cho cây nhưng tránh tưới quá nhiều gây úng rễ.
- Duy trì hệ thống cây che bóng: Đối với các vườn bị ảnh hưởng nhẹ, bà con cần duy trì hệ thống cây che bóng và đai rừng để giảm hiện tượng thoát hơi nước và bảo vệ cây cà phê khỏi tác động của nắng hạn.
5. Ghép Cải Tạo
- Ghép cải tạo vườn: Đối với vườn cà phê giống kém, bà con có thể thực hiện ghép cải tạo bằng cách cưa cây và nuôi chồi ghép. Sử dụng các giống cà phê vối chọn lọc như TR4, TR5, TR9, đã được chứng nhận năng suất cao và phù hợp với điều kiện khí hậu của vùng.
